Święto Konstytucji 3 Maja obchodzone jest w ramach upamiętnienia uchwalenia Konstytucji w 1791 roku.
Była to druga na świecie i pierwsza w Europie spisana konstytucja – ustawa regulująca ustrój prawny państwa.
Konstytucja 3 maja została uchwalona w 1791 roku w celu uregulowania ustroju prawnego Rzeczpospolitej Obojga Narodów. Przywódcy stronnictwa patriotycznego z królem Stanisławem Augustem Poniatowskim wykorzystali zbliżające się święta wielkanocne do zwołania Sejmu, który przegłosował ustawę przy obecności zaledwie 1/3 posłów. Ustawa zmieniła ustrój państwa , doprowadziła do politycznego zrównania mieszczan i szlachty oraz wprowadziła ochronę państwa nad chłopami, dzięki czemu miały zostać złagodzone nadużycia w pobieraniu pańszczyzny. Konstytucja wprowadziła także podział władzy na ustawodawczą, wykonawczą i sądowniczą.
(…)dla dobra powszechnego, dla ugruntowania wolności, dla ocalenia ojczyzny naszej i jej granic, z największą stałością ducha niniejszą konstytucję uchwalamy i tę całkowicie za świętą, za niewzruszoną deklarujemy,(…)
fragment preambuły USTAWY RZĄDOWEJ z dnia 3-go maja 1791 roku
Święto zostało ustanowione już w 1919 roku, gdy Polska odzyskała niepodległość. Sejm Ustawodawczy podjął uchwałę, według której święto 3 Maja zostało uznane świętem narodowym.
Po II wojnie światowej zwyczaj obchodów powrócił i trwał aż do 1946 roku, kiedy doszło do masowych demonstracji studenckich. Od tego czasu władze zabroniły publicznego świętowania i organizowania obchodów 3 Maja. Wszelkie próby manifestowania były w tych dniach tłumione przez milicję. Władze PRL postanowiły dodatkowo znieść to święto poprzez ustawę z dnia 18 stycznia 1951 roku o dniach wolnych od pracy. Święto Narodowe Trzeciego Maja przywrócone zostało dopiero w 1990 roku. Pierwsze po przerwie uroczyste obchody odbyły się na Placu Zamkowym . Od 2007 roku święto 3 maja obchodzone jest także na Litwie.
3 maja wypada także święto kościelne, a dokładniej święto Najświętszej Maryi Panny Królowej Polski, które obchodzone jest od 1920 roku. Ma ono upamiętniać złożone przez Jana Kazimierza śluby lwowskie, podczas których powierzył Polskę pod opiekę Maryi. Nie jest to jednak święto nakazane, więc tego dnia katolicy nie są zobligowani do uczestniczenia w mszy świętej.
Tegoroczne obchody uroczystości NMP Królowej Polski zostały przeniesione na sobotę 2 maja 2020 r. ze względu na przypadającą 3 maja IV Niedzielę Wielkanocną. Zmiana ta dotyczy tylko roku 2020.